martes, 17 de enero de 2023

A Fieira

Dino tódolos dicionarios, fieira é un cordel ou liña (derivado do latín filum, "fío"), así que non ten nin tivo nunca nada que ver co feo (foenum), que é a hipótese que manexaran Piel e Gonzalo Navaza na súa tese de doutoramento sobre a fitotoponimia de Galicia. Como cordel ou liña, na toponimia, poderá estar vencellado a antigas delimitacións territoriais, o mesmo que o liniolo (de liña, non de liño) que aparece na documentación de deslindes de Celanova e na de Coimbra:

  • ano 950 (Celanova): " inuenimus aliam sic lapideam archam, et gradientes pro liniolo et muliones fictos inuenimus in lapidem sculbtos burgarios" = vimos a unha arca feita tamén de pedra, e seguindo polo liñó e unhas pedrafitas atopamos nunha pedra uns petróglifos de coviñas ou círculos concéntricos...
  • ano 982 (Celanova): "et feret in cima de uilla ad alio laco maior per suo liniolo ubi iacit efigiem hominis sculpta in petra que testificat de laco in laco. et inde per suos moliones firmissimos" = e leva a *Cimadevila a outro lacus maior polo seu liñó onde está chantada unha pedra labrada coa figura dun home, que fai de testigo dende un lacus ó seguinte, e de alí, polas súas pedrafitas ben chantadas...
  • ano 1092 (Coimbra): "vadit ad illas petras, super Porto Manso, et transit illum rivulum Sur et vadit per illud fundamentum quod vocant Liniolum" = vai as pedras de sobre Porto Manso e pasa o río Sur, e vai polo fundamento que se chama Liñó...
  • ano 1181: "et per Patronum, per Rauoyra uedra et per Lignoo per castrum de Portas quomodo diuidit per Iuncariam".

O fundamento dunha delimitación territorial é pois a liña ou trincheira que a demarca (como os ditch británicos: cfr. o Offa's Ditch que separa Gales de Inglaterra). Este mesmo sentido terá o topónimo Fieira ou A Fieira, como liña de demarcación territorial formada por unha trincheira e os distintos elementos mencionados na documentación medieval aportada, xeralmente arcas (dólmenes), pedrafitas, pedras con gravados, lacus (lagoíñas de montaña, ou cecais outro tipo de petróglifos, como pías cadradas), e estelas antropomorfas.

Ó topónimo tamén podería aludir a unha estrutura enfiada do parcelario, ou a unha cadea de cumios (v. Cordal, Cordón, Cordeiro) como no orónimo Sierra de la Filera (León).

Diferente orixe ten o topónimo Frieira, do latín frigidaria, "lugar onde vai moito frío".

No hay comentarios: