Os Castros de Oxén (Sobreira - Vilamarín)

Límites do Couto de Vilaseco (San Cristovo de Cea) segundo unha carta do século XVIII feita por Juan Antonio de Otero. (C) Arquivo do Reino de Galicia (ES.GA.15030.ARG/1.1.1.2.3.1.2.10.Caixa 1478-17//RA 201) - Biblioteca Galiciana.

Chamamos a atención sobre a importancia deste manuscrito onde se detallan as características dalgúns petróglifos de termo, así como a existencia de dous castros aínda sen inventariar (sinalados cos números 12 e 13 dentro de dous circuliños próximos e unidos por unha calzada ou congostra - nº 14). Dase conta, tambén, dun posible megálito descrito como "orca" e que se debuxa cuns trazos de cor vermella  na interseción viaria dos camiños, un deles procedente da Ponte Mandrás (tambén debuxada). O documento é un pleito sobre o dereito a ter insignia de jurisdición ou forca, para a que se podería ter aproveitado un megálito existente no lugar.

Detalle dos dous castros coa congostra entreles e, ó leste, os Penedos dos Fíos có petróglifo da cruz de termo.

Respecto ós petróglifos de termo, destacamos que nos debuxos vense laxes con cruces inscritas, nalgún caso cun burato ou cazoleta no medio, e, noutras ocasións, acumulacións de penedos coas cruces grabadas. No texto manuscrito infórmasenos de que ás veces as insculturas van acompañadas de letras iniciais, o que na nosa opinión achega estas cruces ás cruces que aparecen grabadas nas pedras centrais dos seles gandeiros, que non son cruces cristiás, senón indicadoras dos puntos cardinais.

A toponimia mencionada no manuscrito, e que temos identificada polas fichas catastrais, sinalámola sobre o mapa do Visor PBA da Xunta de Galicia (Capa do Vóo Americán): A Martinga, Cova de Atán, Cecín, Fíos, Castro, Castriños, Castros.