domingo, 15 de agosto de 2021

Mineiría galaico-romá nas Furnas de Mixón: a escombreira de Bercho da Ariceira

Relevo das Furnas de Mixón (Cerceda), coa microtoponimia relativa ó campo semántico da mineiría: o propio topónimo As Furnas, Furadelo e Bercho da Ariceira. (C) Visor PBA da Xunta de Galicia, capa catastral.

Bocamina dunha das furnas de Mixón. (C) Andregoto Galíndez, 2021.

Onte achegueime a Cerceda para visitar o esquecido patrimonio cultural do concello acompañada por Manuel Ruibal e Antón, veciños da parroquia de Rodís e infatigables investigadores do seu patrimonio cultural e inmaterial. A estrutura do antigo complexo mineiro das Furnas de Mixón é aínda moi perceptible: consta de seis bocaminas moi xuntas ás que se accede por estreitos corredores en pendente, que excavan o monte para penetrar nas entrañas da terra. Na fotografía vese o pasillo que leva á bocamina cuxo acceso está menos tupido; fentos dunha variedade endémica propia dunha paisaxe de laurisilva lémbrannos tempos remotísimos dunha cronoloxía infinda.

Como me sinalou Ruibal, a toponimia é indicadora da existencia desta paisaxe cultural mineira: non só, evidentemente, o nome de Furnas, tambén o inmediato topónimo Furadelo está relacionado coa actividade mineira. Pola miña parte, rastrexando a capa catastral da zona atopei o interesante microtopónimo Bercho da Ariceira asociado á parceliña 1123. Bercho pertence á mesma familia que o topónimo prerromán Bergido > Bierzo, que nomea a famosa paisaxe mineira de León. Ambos remiten á raíz indoeuropea *bhreg-, "quebrar, romper", que neste caso pode aludir a unha brecha ou fenda, ou a unha acumulación de rochas fracturadas (Roberts, A Comprehensive Etymological Dictionary of the Spanish Language, 2014, px. 263) como resultado da acumulación de escombro mineiro. Ariceira é unha variante de ouriceira, lugar onde hai ou se gardan os ourizos. As variantes ariceira / ouriceira inmediatamente lévanos a pensar que o microtopónimo está motivado, mellor que polos ourizos das castañas, pola existencia de ouro < latín aurum. Bercho da Ariceira será, entón, unha escombreira da mina de ouro das Furnas, cuxa explotación polo método da ruina montium podería datar da época galaico-romá, ó estaren vencellada ós asentamentos castrexos inmediatos, tal e como suxire Manuel Ruibal.

No hay comentarios:

Publicar un comentario