Os petróglifos de coviñas como marcas de trifinios

 

Castelo, Brozo, Santo André de Meirama e Laracha nas Minutas Cartográficas do IGN.

Baixo Brozo e o Iglesario de Santo André de Meirama sitúabase o lugar de Laracha, arrasado nos anos oitenta pola escombreira e a mina de "Lignitos de Meirama" (Cerceda), xunto con outros lugares da contorna. Xusto en Laracha, na delimitación da parroquia de San Román das Encrobas, segundo o Catastro de Ensenada, existía unha pedra con "abujeros" que servía de límite coa parroquia veciña de Meirama. Sen dúbida tratábase dunha pedra con petróglifos de coviñas.

Esta parte da delimitación pode seguirse case enteira hoxe en día, e é das máis completas do Catastro. Viña dende o Seixo do Ollo Bó (hoxe esnaquizado, aínda que se coñece a súa ubicación por parte dos comuneiros de Celas) e ía en liña recta á Pedra Mazafacha (no Ghalo).

Pedra Mazafacha no Ghalo.

(C) Dolores González de la Peña, 2022.

Logo baixaba pasando preto das Pedras Campaíñas "siguiendo en derechura al puerto de Ramofeito a otro peñasco que se halla en el mismo puerto con otra cruz", xa preto de Castelo.

Ubicación de Ramofeito na ficha catastral (parcela 180) baixo as Pedras Campaíñas.

Logo a delimitación ía dando un xiro cara ó oeste, cara Santo André de Meirama, dirixíndose á Laracha que vimos de atopar nas Minutas Cartográficas: "siguiendo al campo de Larache, a una piedra que se halla con señales de abujeros". Non é difícil seguir os términos pois os límites parroquiais son os mesmos que na actualidade.

Cumpre indicar agora que estes petróglifos de coviñas da desaparecida Laracha estaban situados en realidade nun trifinium parroquial (Cerceda, As Encrobas e Meirama). E non é o único caso: onte tivemos a oportunidade de visitar os do Monte da Arca Aberta, na compañía dos comuneiros de Celas, de Manuel Ruibal e de David Chas. Son tamén petróglifos de coviñas sitos pegadiños a outro trifinium parroquial (Quembre, Sumio e As Encrobas).

Petróglifos de coviñas da Arca Aberta, excepcionais polo soporte de xisto. (C) Dolores González de la Peña, 2022.

O feito de atoparse estas pedras con "abujeros" de forma recurrente sempre nos límites de tres parroquias lévanos a establecer como hipótese de traballo se non terían sido marcas de trifinios prehistóricos; símbolos previos ás cruces de termo.