Teiadaulfi, Teimende, e outros topónimos en tei-: os tíos e as tías na toponimia galega

Unha vez amosado por parte de Miguel Costa que o segundo elemento dos topónimos compostos Tadoufe (medieval "Teiadaulfi"), Teibade, Teimende... son nomina possessoris (Umha de celtas: Casa e Estábulo, blog Fror na Area, 2010) imos revisar o primeiro elemento, pois consideramos que é máis apropiado ó contexto dos posesores remitilo ó latín tii - tie xenitivo de tius - tia, "tío - tía", título familiar de respecto ben documentado no noso corpus medieval: nun documento do ano 863 "et de Termino thii mei Lelibici usque in termino thie mee Fredenande" (Lugo).

O ii xeminado do caso xenitivo masculino seguramente puido experimentar alteracións do punto de articulación dos seus formantes, co obxecto de disimilalos. Mesmo o xenitivo feminino tie tamén puido alterarse en tei, pola tendenza do galego ós diptongos decrecentes. Así pois, pensamos que é máis axeitado considerar os topónimos, analizados por Costa como formados polo termo celta *tei, "vivenda" (non documentado no noso léxico), como compostos co título familiar de respecto tius - tia en caso xenitivo. Nalgún caso cambiamos a proposta etimolóxica respecto ós antropónimos fornecidos por Costa:

1. Tadoufe < Teiadaulfi < Tii Adaulfe, propiedade "do Tío Adolfo". 
2. Teibilide < Tie Bellite, en referencia a unha propiedade "da Tía Bellita", nome feminino documentado dende o ano 997.
3. Teicide < Tii Cide, propiedade "do Tío Cid". Nun documento do ano 1106 aparece un "Tio Citi".
4. Teinande < Tie Fredenande, propiedade "da Tía Fernanda" (exemplo xa citado, do ano 863).
5. Teimende <  Tii Menendi, propiedade "do Tío Mendo" (nome propio Menendus ben documentado como hipocorístico de Hermenegildus).
6. Teilor < Tie Gelvire / G(e)loire, propiedade "da tía Elvira / Gloria". Nun documento do ano 1146 aparece mesmamente o comunísimo antropónimo feminino Elvira / Gloria como nome da tía da que o doante herdou a propiedade: "tia mea Gelvire" (Braga).

E así poderiamos seguir, na procura da antroponimia axeitada para explicar esta serie de topónimos compostos, segundo cremos, cun primeiro elemento que semella provir do latín tius - tia. Non obstante convén ter coidado con eles, pois Tiagonce (Lourenzá), aínda que pareza un deles, provén seguramente do xenitivo do nome da posuidora Teodegonza (doc. 1016).

O moderno microtopónimo Tío Matías (Loureza - Oia), ou A Casa da Tía María de Ramón a Cagalla (Saiáns - Vigo), confirman a importancia dos tíos e tías na toponimia.

Inés, Isaura, Benita, Jesusa, Teresa, Lis, Simoa, Rosa, Manuela, Merla, Juana, Alodia, Toña, Sergia, Vicenta, Carlota, Aurora, Dominga, Marta, Generosa, Farruca, Asunción, Sacristana, Sabela, Xoana, Narcisa, Pura, Andrea, María, Culasa, Consuela, Catalina, Bernarda, Comadre, Pepa, Olaia, Antonia, Esperanza, Amalia, Luisa, Ánxela, Guillerma, Rogelia, Silvana, Helena, Xuana, Florinda, Guinibra, Felisa, Emilia, Serafina, Guinívera, Rita, Dolores, Josefa, Angustia, Soledá, Liberata, Rosalía, Ramona, Ventura, Lucía, Amparo, Piñeira, Remira, Pilar, Consuelo, Primitiva, Balbina, Nela, Margarita, Salesa, Candela, Xusta, Venancia, Pepita, Flora, Javiera, Xenoveva, Marcelina, Tomasa... son os nomes propios actuais das tías que aparecen na toponimia galega facendo unha procura por "tía" na Base de datos de Toponimia de Galicia.

Marcamos o nome de Xuana / Xoana porque témolo visto na folla castastral algunha vez como "Ti Xuana / Xoana", coa forma apocopada Ti; lamentamos que a microtoponimia non se estea a recoller respectando exactamente a pronuncia, pois é que este Ti Xuana / Ti Xoana que temos localizado corrobora a etimoloxía do Tijuana de México.

Tratáramos xa das tías na toponimia na entrada do blog Numide / Donumide (Donamide) adicada á forma latina amita, "irmá do pai".