A Manda, manada e A Encomenda

Provintes do latín manum dare > mandar, "estreitar a man, acordar, encargar, outorgar", estes termos poden designar tanto o feito de encomendar algo a alguén, como o conxunto de bens e accións (a executar con ditos bens) que se encargan ou encomendan a alguén.

Explicando o español manada (de gando), Malkiel, ó partir dunha premisa distinta á que expoñemos aquí, non entende o extremeño manadas, "regalos que se hacen los novios", mencionado por Zamora Vicente, e di que "lo más probable es que se relacione con rebaño; un pequeño rebaño puede servir de dádiva en una sociedad pastoril" ("Estudios de léxico pastoril: manada y piara", Bulletin Hispanique, 1951). Non é así: o extremeño manadas é cognado do galego mandas, "encargos", e proba que noutras linguas románicas peninsulares o étimo manda (< latín manum dare) desenvolveu un a epentético que desprazou o acento.

A aplicación de manda ó léxico pastoril é evidente, pois a manda ou man<a>da de gando é o conxunto de reses que se encomenda pola comunidade ó coidado dun pastor.

Na toponimia atopamos polo menos un lugar chamado A Manda en  Mazaricos, que podería ter a mesma motivación que o topónimo A Encomenda (Pobra de Trives) e Leira da Encomenda (Noceda - As Nogais), é dicir, ser terras provintes dunha doazón testamentaria: "facio hodie uobis mea manda de quantum hodie habeo et habere debeo" (1086 - Lourenzá); "facio manda de cuncta mea hereditate que iacet de termino Monte de Roca" (1134 - Lourenzá); "castello de Murgadanes que fuit Iohanis Agracii tali uidelicet pacto quod ego in tota mea uita teneam ipsam hereditatem in encomendam" (1227 - Fiães). A orixe da propiedade das terras por encomenda ou manda testamentaria tería motivado estes topónimos.

Polo tanto, é o pacto selado estreitando a man (manum dare) o que orixinou todos estes significados, que básicamente son:

• encomenda, encarga, manda testamentaria
• conxunto de bens que se encomendan - > manda de gando, rabaño / regalos dos novios / terras herdadas por manda testamentaria
• doación, ofrenda a unha entidade sacra (v. Mondas / móndidas e mandas / mándidas no noso blog).