A Zoca - Casas dos Mariñeiros

 

O último bote auxiliar do antigo barrio mariñeiro do Peruleiro (A Coruña) fotografado fai 10 anos. O "Mª del Carmen" está aparcadiño en liña cos restantes vehículos terrestres. (C) Dolores González de la Peña, 2015.

Cóntame o amigo Pancho Gallego que ó Barrio dos Mariñeiros ou das Casas dos Mariñeiros da Coruña, ó que foron vivir moitos pescadores procedentes dos vellos barrios mariñeiros, como San Roque ou O Peruleiro, tamén se lle coñece como A Zoca. Pesquisando pola rede unha pode atopar algunha explicación dos veciños ó nome de "A Zoca": "Lecho, o Churro, un mariñeiro histórico [...] descubriu as orixes dun dos nomes polo que se coñeceu ao longo dos anos a este barrio dos Mariñeiros. “Chamábanlle a Zoca, porque os vellos ían antes todos coas zocas”" ("Unha barriografía dende o “Maracaná da Chave”, musicaenbranco.org 2013). Parécenos que Lecho explicaba o nome polo calzado de madeira, e esa é a idea predominante, xustificada polas rúa cheas de lama, sen asfaltar.

Mais eu, lembrando os motivos mariñeiros e as embarcacións que aínda podían verse no Peruleiro fai uns anos (aínda que algo retirado do mar, o barrio non está demasiado lonxe da liña da praia como para que antigamente non se puidesen baixar e subir os botes), pensei nunha etimoloxía mariñeira para o nome da Zoca, pois é que unha zoca é unha especie de chalana ou bote auxiliar:

1. "Chalana chata por ambos lados, para el servicio auxiliar de trincados y galeones" (Carré Alvarellos)
2. "Embarcación de remo sólo para una o dos personas, que es cuadrada y plana por el fondo" (Eladio Rodríguez)
3. "Embarcación de remo" (Franco Grande)

Flotador de corcho dunha embarcación decorando unha casiña do Peruleiro. (C) Dolores González de la Peña, 2015.

Cabe a posibilidade, polo tanto, de que o costume de aparcar as zocas (chalanas) xunto das casas dos mariñeiros, tal e como se facía ata non moito no Peruleiro e noutros barrios de pescadores, puidese ter orixinado o topónimo A Zoca ou As Zocas como nome das Casas dos Mariñeiros, en referencia ás embarcacións, xa que logo tampouco está demasiado lonxe do mar e algún pescador procedente dos antigos barrios mariñeiros puido seguir co costume de deixar a súa auxiliar (zoca) na rúa. Agora xa non se ve ningunha zoca, nin en San Roque (a última casiña para botes da rúa Sor Joaquina foi demolida fai un par de anos), nin no Peruleiro, nin na Zoca, onde só se adiviña a súa esencia de barrio mariñeiro, amais de polo seu nome, pola característica estatua ou moimento ós pescadores que se adoita erixir en tantos portos e vilas mariñeiras.