sábado, 16 de marzo de 2013

Suárez

Soares, Suárez y Juárez son apellidos de origen galaico-portugués; no podía ser de otro modo, puesto que como apellido su mayor número de ocurrencias se produce en Portugal. Por otra parte, el étimo que vamos a proponer, solarem, "casa solariega", sólo ha podido experimentar la pérdida de -l- intervocálica en esta zona de la península.

En el Du Cange en línea se ofrecen varias acepciones para solarium. La primera, "piso superior de una casa", no se registra en los documentos galaicos, pues aquí la voz sobrado se ocupa de designar ese referente; es la acepción hispana de solaris o solarium, "locus idoneus solarium aedificando" = lugar idóneo para edificar un solario (en el sentido de la primera acepción).

La documentación medieval está plagada de referencias a so(l)ares, una forma de heredades que entronca con la propiedad feudal (v. Elucidário das palavras... de Joaquim de Santa Rosa de Viterbo):

-usque feriat in casale de Suare et illas alternas hereditates que contramutamus (CODOLGA, año 935)
-et inde ad illas rodas et inde ad Penam Soar et inde per cacumina montium (CODOLGA, año 1134)
-omnia ista sunt casalia regalia et soaria sancte Marie lucensis (CODOLGA, año 1160)
-damus vobis ipsum nostrum soarem de Villa Vetera que fuit nostra casa (CODOLGA, año 1189)
-cartam uenditionis de una leira que iacet ad fontem Solarii (CODOLGA, a. 1200)
-ibi totam meam hereditatem quam habeo in villa Sueyro (CODOLGA, año 1220)
-aprestamos suarengos (CODOLGA, documentación de Lourenzá, sin fecha)

De estas y otras ocurrencias se deduce que el topónimo solar(ium) evoluciona a suar / soar / sueyro (suero sería la versión castellana del préstamo galaico-portugués).

Como nombre propio se registran dos casos en la base de datos del CODOLGA: Solarius Lucidi (año 936) y Solarius Guttiherriz (año 941), que también evolucionan de la misma forma, con pérdida de -l- intervocálica, Soarius, Suero en versión castellana.

Si el origen del apellido se forma a partir del topónimo con el añadido del morfema derivativo -ici, Soares o Suárez, en última instancia sería lo que pertenece al solar, al suelo, a la propiedad vinculada a la tierra, a las casas solariegas o solares, que son el origen de varios linajes. De la misma opinión es António de Morais Silva: "estes soares tinhão foraes, privilegios do Senhor Solarego, que tinha nelles jurisdiccões, e os Solaregos sujeição, e obrigações reaes, pessoaes, etc. Daqui o appelido Soares" (Diccionario da lingua portugueza).

En Galicia aparece como topónimo en A Eira de Suárez (Arzúa), A Braña de Suárez (Vedra), O Tarreo de Suárez (Arteixo)...

5 comentarios:

Ulmo de Arxila dijo...

Pois neste caso lamento discrepar, mas pessoalmente acho mais verossímil que estejamos ante o que parece, quer dizer, o patronímico correspondente ao antropónimo SUARIO; patronímico evidentemente formado nom sobre a forma já romance (gal.-port. Sueiro, cast. Suero), mas diretamente sobre a forma etimológica. Os testemunhos de "Suarici" na documentaçom som abundantes e bem antigos. Aliás, desse jeito explica-se melhor o tratamento da consoante inicial em "Juárez", tipicamente castelhana.
Um saúdo!

Andregoto Galíndez dijo...

Eu penso parecido, só que fago derivar Suario de Solarius, que ao final ven ser un antropónimo de orixe toponímica, baseado nestes solares feudáis. Serían nomes prestados ao castelán do galaico-portugués. En castelán o patronímico correspondente é Solariz.

Carlos Arias dijo...

Quedo de admirado espectador do voso diálogo.
Un pracer
Bicos e apertas

Carlos Arias dijo...

Atopei isto, que quizabes lles interese ás e aos visitantes deste blog:
http://ccaa.elpais.com/ccaa/2013/03/20/galicia/1363807616_744311.html
Apertas

Andregoto Galíndez dijo...

Que alucine! moitas grazas pola información. Quedo gratamente sorprendida co levantamento toponímico que fixeron os buscadores de setas.
Bicos.