Campo das Ratas (Narón) e Campo da Rata (A Coruña)

Como adiviñaredes, estes nomes de lugar non teñen nada que ver en xeral cos malditos roedores, tan omnipresentes no agro que difícilmente chamarían tanto a atención como para xerar un topónimo.

A única "rata" que aparece na nosa documentación medieval (bases de datos do CODOLGA e Corpus Xelmírez) é a forma feminina do participio de pasado do verbo latino reor, entre cuxas acepcións seleccionamos a de "determinar algo mediante cálculo" por ter a súa aplicación inmediata nos repartos de terras (herdanzas e outras formas de transmisións). A este sentido de parte alícuota, "(parcela) determinada, fixada mediante cálculo", é seguramente ó que aluden os topónimos Campo das Ratas (Narón) e Campo da Rata (A Coruña).

Antigo parcelario do Campo das Ratas en Narón, coas fincas ás que alude o topónimo Ratas.

O caso coruñés é algo máis complexo, xa que sabemos que as terras xunto da Torre de Hércules nomeadas como Campo da Rata foron obxecto dunha importante transmisión histórica no ano 991, pola que se doaron por parte do rei Bermudo II a Santiago de Compostela a torre do Faro, o seu comiso, a cidade non lonxe do Faro e unhas casiñas: "Adicimus etiam a parte maris Occeani Pinnam fabricatam ab antiquis hominibus Farum precantium, quod regibus semper fuit deditum vel nobis, ut a modo & deinceps sit parti Domine Jacobi Apostoli secundum illud, obtinuerunt comites de consensu avorum, & parentum nostrorum cum suo comiso quod de ipso Faro sumpsit exordium ab omni integritate post partem Beati Jacobi & secundum illud obtinuit Sanctus Dei Rudesindus Episcopus. Adicimus adhuc civitatem ab antiquis fabricatam per suos terminos non procul ab ipso Faro etiam & casatas ingenuatizas" (cito por José Cornide: Investigaciones sobre la fundación y fábrica de la llamada Torre de Hércules situada a la entrada del puerto de La Coruña, 1792).

Cecais a Rata do Campo da Rata coruñés aluda á parte cedida fixada na doazón medieval do século X.

Mais tamén, tendo en conta que a Torre de Hércules é construción romana, e que os militares romanos adoitaban dividirse as terras por rata parte (portione), proporcionalmente, non pode descartarse que a Rata de xunto á Torre de Hércules sexa un topónimo de orixe romano resultado dun reparto de terras ós veteranos: "militibus agros ex suis possessionibus pollicetur, quaterna in singulos jugera, et pro rata parte centurionibus evocatisque" (César, De Bello Civile, 1).