miércoles, 6 de noviembre de 2019

Os Paces (Gunxel - A Capela)

Os Paces, según la evolución que vimos que se produjo desde Madrazo a Miraz por apócope, y de esta forma al gentilicio o designación predial en plural Os Miraces (v. Petra Madrazo: Pena Miraz (Os Miraces - Xermade), provendrá del indoeuropeo palatiom, "recinto pecuario", > pazo > paz (forma apocopada), de donde Os Paces, en referencia a los terrenos del pazo, o a las gentes que habitaban en ellos.

Os Paces de Gunxel (A Capela) con el resto de la toponimia de ganadería de su contexto: Porto do Boi y Mosqueiro (lugar elegido por las vacas para sestear evitando las moscas).
(C) Visor PBA de la Xunta de Galicia.

Rivas Quintas considera la forma Paces una variante de Pazos, con debilitamiento final, aunque este debilitamiento sea un fenómeno extraño en gallego ("La isoglosa Pacio / Pazo en Galicia", Verba, nº 3, 1976, pgs. 356-364). Asimismo, Rivas se inclina por considerar, a partir de Du Cange, que el topónimo Pazo "parece referirse a un edificio que preside una granja o explotación agraria", sin retrotraer la etimología al punto indoeuropeo que proponen Moralejo-Best, por lo que no puede suponer la profundidad temporal del término ni intuir la acepción de "recinto ganadero de origen neolítico".

Por su parte, Martínez Lema considera Os Paces como patronímico, "unha variante pluralizada interpretábel como unha antiga denominación familiar [...] cfr. Os Martices < Martiz < *MARTINICI, Os Paces < Paz < *PELAGICI" (A toponimia das comarcas de Bergantiños, Fisterra, Soneira e Xallas na documentación do tombo de Toxos Outos (séculos XII-XIV), tesis doctoral, Santiago de Compostela, 2010, pg. 266).

En mi opinión, parece claro que estamos ante otro caso de forma apocopada que sirve para formar un gentilicio o denominación predial mediante el morfema de plural -es que se aplica sistemáticamente a los sustantivos rematados en -z. Existe un Paz con su castro en Outeiro de Rei, y un Lugar da Paz en Soaserra (Cabanas), que pensamos que está reinterpretado como si se tratase del sustantivo homófono paz, "tranquilidad", de ahí el cambio de género desde *Lugar do Paz (pazo < palatiom) a Lugar da Paz (latín pacem).

Testimonios de apócope similares: "in loco qui vocatur Pedre sub parrochia sancti Christofori de Azo in termino de Canba" (año 1247, Oseira. CODOLGA), actual San Cristovo do Az (Rodeiro, Deza - Pontevedra).

No hay comentarios: