domingo, 21 de agosto de 2022

Gontes / Ghontes ou Xontes?

 

(C) Minutas cartográficas do IGN.

Na nosa toponimia temos demasiados casos de normalizacións erróneas nas que se pretendeu regaleguizar con xe os sons da gheada, considerados como pronuncias castelanizantes, sendo sons propios do galego. É o caso de Xontes (Sumio). Se imos á cartografía antiga vemos que tanto Jontes (hoxe Xontes) como Juntís (hoxe Guntín) e Jocín (hoxe Xocín) van grafados cunha jota que sinala seguramente a pronuncia con gheada do que sería Gontes, Guntíns / Guntís e talvez Gocín. Deste último non estou moi segura, pero é que estas cousas xa lle fan dudar a unha de todo.

Guntín grafada a pronuncia con gheada utilizando a grafía castelá j, no cartel da estrada DP-2104.

Semella evidente que a etimoloxía de Ghontes e Ghuntíns ou Ghuntín podería ser a mesma, talvez un antropónimo de orixe xermánica da serie *Gunths, "loita", como en Conturiz - Lugo (doc. Gunturiz). Paulo Martínez Lema tamén ten atopado que no caso do topónimo Begonte concorre a forma Gonte, documentada como variante con aférese; é pois posible que Ghontes e Ghuntíns ou Ghuntín sexan topónimos provenientes de *BOCONTI, xenitivo dun nome de posuidor de orixe celta, UOCONTIUS ou UOCONTIA ("Nomes de posesor na toponimia do concello de Begonte", Revista galega de filoloxía, 2007). Máis tirando na liña que indicara Nicandro Ares, que consideraba Begonte un etnónimo relacionado coa tribu gala da Narbonense, os Vocontii.

Na relación establecida entre Ghontes e Ghuntíns / Ghuntís é notable o topónimo, hoxe desaparecido, que se atopa na periferia deles no Mapa Topográfico Nacional do IGN: Xontes Pequeno. Dá a impresión de que é unha glosa que explica Ghuntíns, que efectivamente ten aspecto de diminutivo, como un pequeno Ghontes separado da fundación orixinal.

No hay comentarios: