Mera, amerigar e Mérida

Recolle Eligio Rivas o verbo amerigar, "calcular ben ó facer o reparto" e "calcular, dividir en partes proporcionais, facer porcións iguais ou case iguais" (sub mera). Noutros varios dicionarios (Carré Alvarellos, Franco Grande, Rivas Quintas e o apéndice ó dicionario de Eladio Rodríguez) defínese o que é unha mera:

• Parte que lle corresponde a un no que se reparte - reparto
• Sorte, parcela que lle toca a un nun reparto - reparto territorial
• Sorte comunal que lle toca a cada veciño - reparto do parcelario en man común
• Sorte que lle toca a un polos padres - reparto dunha herdanza
• Terreo, parcela: Olla! Fulano anda alá na mera - uso locativo cuasi toponímico

Sen lugar a dúbidas a familia léxica de amerigar e mera, nesta acepción, teñen que ver co verbo latino mereo, meres, merere, merui, meritum, "merecer", tendo ademais meritum o sentido de "salario, ganancia, paga".

É certo que Mérida, Emerita Augusti, foi fundación romana de Augusto. Segundo conta Dion Cassio, o emperador concedeulles ós soldados vellos, que chamaban eméritos ou veteráns, unha gran parte de terra na provincia da Lusitania, e o lugar tomou deles o nome, e o de Augusto, o emperador que mandara edificar a cidade. Agora ben, vese que a explicación do topónimo atribúese ó nome dos soldados, e non, como parece máis lóxico, ó feito de ter sido recompensados cun reparto de terras equitativo (verbo merere).

Dende o meu punto de vista, o topónimo Mérida indicaría un territorio que foi amerigado, repartido en meras, "parte de terra que lle corresponde a un nun reparto", semellante ó topónimo Sorte ou Sortellha, do que xa tiñamos falado ("Sortelha y las sortes suevorum"). Ou, se facemos caso ó sentido de meritum, "ganancia, paga", a cidade e o seu territorio terían sido "a recompensa, a paga de Augusto".

Pola nosa parte, en Galicia, tendo léxico vivo vencellado ó reparto do parcelario e da herdanza, é lóxico pensar que moitos dos nosos topónimos Mera poidan ter esta orixe, e non ser sempre hidrónimos de orixe prerromana, sobre todo cando van precedidos do artigo ou presentador, que indica que o topónimo tivo, e aínda ten, significado comprensible e foi ou é parte do léxico cotián. Pode ser o caso de A Mera, na parroquia de Insua (Ortigueira), onde percibimos ademáis un uso xeralizado na microtoponimia da forma A Mera na aldea veciña de Torneiros.