Cereixo e Toroño (Gondomar)

Partindo destes dous documentos nos que se acoutaba ou se doaba Santa Baia de Donas (Morgadáns - Pontevedra) pode afirmarse que o topónimo histórico Toroño (Toronio / Turonio nos documentos medievais) fora un hidrónimo paleoeuropeo, da coñecida base hidronímica *TUR- (cfr. por exemplo o nome do río Turia), procedente da raíz *TER-, "frotar, romper por fricción, perforar".

1. "Cauto uobis ipsam uillam predictam Sanctam Eulaliam per ipsos terminos suos ex una parte per montem de Gereiso et inde quomodo descenditur ad riuum de Torno et exinde per riuum de Minor (Santa Baia de Donas, 1149).

2. "in Tornio Sancta Eolalia cum Sisnandi et Gerasio medio" (Celanova, 942).

Semella que dende o Alto do Cereixo o límite de Santa Baia de Donas continuaba polo río de Torno [mormente escrito como Toronio nos documentos medievais], actual río Folón, ata a súa confluencia co río Miñor. Aínda na folla catastral perviven os microtopónimos Torno e Camiño de Torno no punto no que o Folón se incorpora ó Miñor.

No galego o substantivo torno mantivo as seguintes acepcións hidronímicas: "golpe de agua que sale con fuerza por alguna parte estrecha", "chorro fino de agua", "agujero para que salga ese chorro", "espita, caño", "lugar donde se divide el agua para diferentes fincas" (cfr. dicionarios de Carré Alvarellos, Eladio Rodríguez, Franco Grande, ou Eligio Rivas).

Pola súa parte, o actual topónimo Cereixo, que se espalla dende o Alto do Cereixo á Chan do Cereixo, e que tamén nomea un río (do Cereixo ou da Briña) da vertente sur do monte, que vai dar ó Miño, non tería que ver con cerdeira algunha xa que as formas medievais Gereiso / Gerasio apuntan a unha base hidro-oronímica *GER- "frotar, machacar, triturar", que se aplica "tanto a corrientes de agua fuertes que ‘frotan, trituran, desgastan’ como a lugares en que se aprecian signos de desgaste en el terreno o en las rocas" (M. Cortés Valenciano: "La naturaleza lingüística de la terminación -be en la toponimia del Alto Aragón", Alazet, 2023), ou á base hidronímica paleoeuropea *GAR- estudada por Francisco Villar (cfr. o nome do río Garona ou o topónimo Xerona: "El Garona y sus iguales", Paleohispánica, 2011).